
Zeven lessen voor productiviteitsbeleid in Nederland
Nieuws
16-10-2025
Mark van der Plaat
De productiviteitsgroei in Nederland is in de afgelopen twee decennia flink teruggelopen en ligt nu op zo’n 0,5% per jaar. Dat is zorgwekkend, omdat productiviteitsgroei niet alleen cruciaal is voor materiële welvaart maar ook voor het halen van maatschappelijke doelen.
Om de productiviteitsgroei te stimuleren heeft het Centraal Planbureau (CPB) zeven lessen geformuleerd voor toekomstig productiviteitsbeleid.
De CPB-studie maakt deel uit van een internationaal onderzoeksprogramma en richt zich specifiek op marktsectoren. Het onderzoekt welke beleidskeuzes in het verleden invloed hebben gehad op de productiviteitsontwikkeling in Nederland.
De zeven beleidslessen uit de studie:
- Erken de veranderende economische structuur
Naarmate we rijker worden, verschuift de Nederlandse economie richting diensten. Oude sectoren of activiteiten in stand houden is in het verleden niet succesvol geweest. Verstandig beleid houdt rekening met dit proces.
- Stimuleer productiviteit waar vraag toeneemt
Sectoren zoals de bouw, financiële dienstverlening en consultancy groeien. Beleidskeuzes kunnen de productiviteitsgroei in groeiende sectoren stimuleren, bijvoorbeeld via technologie en regelgeving.
- Internationale concurrentie loont
Openheid naar buitenlandse markten versterkt innovatie en efficiëntie, maar vereist ook scherp toezicht op marktmacht.
- Investeer in Europese samenwerking
Verdere integratie van Europese markten biedt kansen voor schaalvoordelen en innovatie, vooral in diensten.
- Versterk het onderwijs als basis voor groei
Sterke basisvaardigheden zijn essentieel voor het benutten van nieuwe technologieën en het vergroten van het aanpassingsvermogen van mensen.
- Kijk breder dan traditionele maatstaven
Productiviteit is meer dan het effectief omgaan met schaarse middelen zoals arbeid, kapitaal en grondstoffen. Het raakt ook aan milieu, maatschappij en brede welvaart. Deze effecten kunnen ook worden meegenomen in beleid.
- Stuur innovatie richting maatschappelijke doelen
Overheden kunnen de richting van innovatie beïnvloeden via beprijzing, regelgeving, publieke inkoop en subsidies.
[....]